‘Dit is het moment om de lokale journalistiek te veranderen’

Het ambitieuze project werd in juni 2015 officieel gelanceerd. Al voor die tijd zaten de redacties van de lokale omroep TV Enschede FM en de stadsredactie Enschede van De Twentsche Courant/Tubantia op één vloer. Daar ontstonden incidenteel aardige samenwerkingen; maar de dagelijkse nieuwsvoorziening werd er niet direct beter van.

In plaats van dan maar te stoppen met samenwerken, besloten de redacties een stap verder te gaan: écht samensmelten – een noviteit op lokaal niveau. Newsroom Enschede kreeg subsidie toegewezen van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek, in het kader van een nieuwe regeling. Het project werd gekozen uit 29 samenwerkingsvoorstellen van lokale media. Drie jaar lang wordt er in delen 450.000 euro uitgekeerd.

“Wij waren bereid veel verder te gaan dan de andere indieners”, vertelt Flip van Willigen, directeur van TV Enschede FM. “Hun plannen bleven beperkt tot voorzichtige samenwerking die de lokale journalistiek slechts indirect zou veranderen. Wij wilden het rigoureuzer aanpakken. Kern van het plan was een ‘middentafel’ op de gezamenlijke redactievloer. Daaraan zitten afgevaardigden van beide redacties, en van verschillende kanalen, die de geïntegreerde redacties aansturen.”

De scheiding tussen publieke en private lokale journalistiek vervaagt

Newsroom Enschede is een opvallende samenwerking. Audiovisuele- en printjournalistiek komen samen, maar ook publieke en een privaat gefinancierde journalistiek. “De waterscheiding tussen de publieke lokale en regionale omroepen enerzijds, en de private kranten anderzijds, is allang niet meer zo scherp. Het internet heeft alles veranderd. Wij willen de discussie trekken over hoe lokale journalistiek anders kan worden ingericht”, aldus Van Willigen.

Gescheiden kanalen

Het is niet zo dat bij Newsroom Enschede (Facebookpagina) plotseling alle journalistieke vormen in elkaar overlopen. Van Willigen: “We gaan nog steeds uit van vier gescheiden kanalen: online, radio, televisie en krant. Die hebben elk hun eigen ritme: online het eerst, de krant het laatst. Redacteuren doen bijvoorbeeld niet TV en krant tegelijk; het zijn en blijven specialisten met eigen verantwoordelijkheden.”

De samenwerking zit in het delen van kennis, samen onderzoek doen en brainstormen over items voor verschillende kanalen. “De redacteuren krijgen feeling voor elkaars werkzaamheden. Ze lopen steeds meer tussen de deelredacties heen en weer om elkaar tips te geven. De middentafel structureert ondertussen de samenwerking met verschillende overlegmomenten op een dag.”

Hoe de samenwerking qua overlegmomenten en andere praktische aspecten moet worden vormgegeven is nog erg zoeken, vertelt Van Willigen – maar de basis staat. “Onze krachten zijn complementair. De krant kan verdieping brengen waar TV Enschede FM dat niet kan, terwijl wij juist weer sterker zijn in radio, tv en online. Samen bereiken we meer en doen we dingen die we los van elkaar nooit hadden kunnen doen.”

Geen kannibalisering

Aanvankelijke zorgen over ‘kannibalisering’ zijn verdampt. “Men dacht: Als dit onderwerp nu op Enschede FM wordt gebracht, kan het morgen dan nog wel in Tubantia? Maar wanneer je items goed uitdenkt hoef je elkaar niet in de weg te zitten. Je kunt hetzelfde onderwerp voor verschillende kanalen vertalen. Bovendien is de moderne consument niet enkel radioluisteraar of alleen krantenlezer; dat loopt door elkaar.”

Vroeger kregen we tientallen lezersreacties, nu duizend

Het meest trots is Van Willigen op een onderzoek naar wateroverlast. “Daar kwam alles samen in een groot, crossmediaal project”, vertelt hij. Het begon met een enkele tip over wateroverlast van een Enschedeër. Al gauw bleken veel meer mensen wateroverlast te ervaren. Er kwam een onderzoek met een enquête die massaal ingevuld werd. “Vroeger kregen we als individuele redacties enkele tientallen reacties op een enquête. Nu, dankzij onze gezamenlijke reikwijdte, bijna duizend. Uiteindelijk haalden we er zowel TV-reportages uit als radio-interviews, krantenverslagen en een online longread.”

Geen blauwdruk

Een secundair doel van het project is ‘kopieerbaarheid’. Newsroom Enschede moet zich ontpoppen tot een voorbeeld voor andere lokalen die elkaar en de nieuwsvoorziening willen versterken. Maar Van Willigen interpreteert dit meer als pionieren en aftasten, dan als een klakkeloos kopieerbare blauwdruk.

“Dat laatste moet je ook niet willen. We zoeken vooral antwoord op de vraag: hoe moet het verder met de lokale journalistiek? Wat is er mogelijk qua samenwerkingen? Een samenwerking hoeft niet tussen een krant en een omroep te zijn. Op andere plekken zijn online hyperlocals juist sterk. Overal kan samenwerking anders worden vormgegeven.”

Wel hoopt Van Willigen een vruchtbaar verdienmodel te vinden. “We moeten goed nadenken of er een publieke financiering uit gemeenschapsgeld benodigd is, of dat een privaat bedrijfsmodel vatbaar is. Het kan beide kanten op.”

Als we het lokale medialandschap willen veranderen, moet het nu

Hoe dan ook: de juiste mindset is onontbeerlijk, zegt Van Willigen. Hij merkt op dat sommige lokalen erg het eigen territorium bewaken. “Bij Tubantia en bij ons staan mensen aan het roer die willen samenwerken, ambitieus zijn en de lokale journalistiek willen verbeteren. Ik zei aan het begin tegen Tubantia-hoofdredacteur Martha Riemsma: als we het medialandschap willen veranderen, dan moet het nu.”

Foto: Openingsbeeld uit de longread Enschede loopt onder