Niet wat mensen vinden, maar wat mensen weten
De Publiekstreffer helpt journalisten in gesprek te gaan met mensen die zich niet herkennen in het nieuws. We doen dat door journalistiek met psychologie te combineren. We brengen burgers en redacties samen tijdens bijeenkomsten en bieden praktische tools om écht contact te maken. Zo ontstaan verhalen die niet alleen óver mensen worden gemaakt, maar samen met hen.
Psychologie en journalistiek
Journalistiek hoort er voor iedereen te zijn. Toch voelen veel mensen zich niet gezien of gehoord. Ze herkennen hun perspectief of leefwereld niet terug in het nieuws en daardoor haken af. Tegelijkertijd groeit op redacties het besef dat dit moet en kán veranderen. Er is al meer aandacht voor diversiteit op redacties en voor de vraag of verhalen voldoende weerspiegelen wat er in de samenleving leeft. Maar hoe kom je als redactie in contact met groepen die zich nog niet herkennen in jouw verhalen?
De oplossing
Veel journalisten werken onder hoge druk, in een ritme dat weinig ruimte laat om hierbij stil te staan. Om de wijk in te gaan of – zonder vooropgezette invalshoek – te luisteren. Niet uit onwil, maar door tijdgebrek, vaste routines en blinde vlekken. De Publiekstreffer helpt om die reflex te doorbreken.
Om dat mogelijk te maken, ontwikkelden we twee producten: een training en een gathering. Ondersteund door praktische tools die redacties direct kunnen toepassen. Onze aanpak combineert journalistiek met psychologie. We gebruiken modellen als Theory U en de communicatieniveaus van Friedeman Schulz von Thunom om gesprekken te verdiepen. En om het contact gelijkwaardiger te maken.
De methode van De Publiekstreffer:
- Journalisten oefenen met: luisteren op verschillende niveaus, open vragen stellen zonder oordeel en gesprekken voeren met mensen buiten hun bubbel. Zonder vooraf bepaalde invalshoek. Want als je een gesprek anders begint, hoor je ook andere dingen. Dan gaat het niet meer om meningen, maar om wat mensen zelf weten: vanuit ervaring en context.
- Vervolgens komen ze samen met betrokken burgers uit ondergerepresenteerde groepen tijdens een gathering: een bijeenkomst op een plek waar het publiek zich thuisvoelt. Waar het gesprek gelijkwaardig en open wordt gevoerd. Met de juiste setting en werkvormen ontstaat hier ruimte voor uitwisseling van elkaars perspectief.
- In de ideale situatie versterken de training en gathering elkaar, maar je kunt er ook los mee aan de slag. De tools zijn ook los inzetbaar. In onze handleidingen vind je praktische werkvormen, dialoogkaartjes en formats die je zo kunt toepassen in jouw context. Of je nu één op één in gesprek gaat met een buurtbewoner of een volledige gathering organiseert. Jij bepaalt waar je begint en wat past bij jouw redactie.
Journalisten werken onder hoge druk, in een ritme dat weinig ruimte laat om zonder vooropgezette invalshoek te luisteren – De Publiekstreffer helpt om die reflex te doorbreken
Luisterwandeling
De luisterwandeling is één van de oefeningen uit de training. Journalist en gesprekspartner gaan samen wandelen, met een centrale vraag. De een praat, de ander luistert: zonder te onderbreken. Deze oefening helpt journalisten hun oordeel of vooropgezette invalshoek los te laten en volledig aanwezig te zijn in het gesprek.
Gesprek op vier niveaus
Gesprek op vier niveaus is ontwikkeld om te helpen gesprekken bewust te voeren. Op vier lagen tegelijk: inhoud, procedure, interactie en emotie.
Zo krijg je beter zicht op wat er speelt boven en onder de oppervlakte van een gesprek.
Een tafel vol verhalen
Deze gespreksvorm met dialoogkaartenset helpt om verschillende perspectieven op tafel te brengen. Ze worden gebruikt bij een gathering. De dialoogkaarten met open, generatieve vragen, nodigen uit om met aandacht te luisteren en hun eigen ervaringen te delen. Geen discussie, maar verdieping.
Projectverloop
De Publiekstreffer is tot stand gekomen tijdens de SVDJ Incubator. Professionals van binnen en buiten de journalistiek werkten aan innovatieve oplossingen voor collectieve uitdagingen binnen de Nederlandse journalistiek.
In 2025 was de hoofdvraag: ‘Hoe betrek je het publiek bij de journalistiek?’
Het programma duurde 9 maanden en werd opgedeeld in 3 fases: Discovery, Ideation en Development. In elke fase stonden verschillende experimenten en onderzoeken centraal. Zo zag het traject van De Publiekstreffer eruit:
Fase 1: Discovery
Waarom voelen veel mensen zich niet aangesproken door journalistiek? Ze zijn wel geïnteresseerd, maar vaak bereikt of raakt het hen niet. We lieten ons inspireren door community-led design, onder meer door het werk van journalist Shirish Kulkarni. Zijn scherpe vergelijking: als niemand meer een Ford koopt, ligt dat niet aan de klant maar aan de auto. Dus niet: waarom haken mensen af? Maar: wat maken we en voor wie?
In community-led design staan niet de vragen van de redactie centraal, maar die van de gemeenschap. En hoe journalistiek daarin betekenisvol kan zijn. We doken in onderzoeken, spraken met initiatieven zoals Pointer en 1Almere, en organiseerden onze eerste focusgroep. Daar werd de kloof tussen publiek en journalistiek voelbaar, maar ook het verlangen naar contact. Om praktische redenen bouwden we niet zelf een community, maar stapten over op samenwerking met bestaande groepen.
Fase 2: Ideation
We organiseerden een tweede focusgroep. Burgers vertelden over afstand, wantrouwen en het ontbreken van context. Maar ook over nieuwsgierigheid en de wens om mee te denken. Tegelijk spraken we journalisten die wel anders willen werken, maar niet weten hoe. Die behoefte aan wederzijds contact werd ons vertrekpunt.
We wilden eerst verder gaan waar het onderzoek van Kulkarni was gebleven. Daarom bedachten we een gelaagde oplossing voor het creëren van een community die ruimte biedt voor gesprekken met de journalistiek. Om verhalen te co-creëren en fungeren als persbureau voor verhalen uit bestaande community’s. Na testen en gesprekken voeren bleek dat nu te ambitieus.
We richtten ons op de eerste, essentiële stap: een agendaloze ontmoeting tussen journalisten en community’s met mensen die zich niet gerepresenteerd voelen. Zo ontstond een heldere focus en twee concrete producten: de training en de gathering.
Fase 3: Development
Impressie
Open source
Alles wat tijdens de SVDJ Incubator is ontwikkeld, is open source. De eindresultaten op deze pagina, maar ook alle lessen die daartoe hebben geleid.
Iedereen mag met de ideeën en oplossingsrichtingen die voortgekomen zijn uit het programma aan de slag. Je kunt ze zelf uitproberen, maar juist ook verder ontwikkelen om zo kansrijke producten en diensten te creëren voor de journalistieke sector.
Heb je hier vragen over of wil je meer informatie opvragen over een specifieke oplossing? Neem contact met SVDJ op door te mailen naar info@svdj.nl of te bellen naar 070 361 71 11.
Download hier documenten van De Publiekstreffer:
Belangrijke links:
Het team
Het team achter De Publiekstreffer bestaat uit vier deelnemers van de SVDJ Incubator 2025.
Evelien Kunst is productontwikkelaar met decennia ervaring in de (foto)journalistiek. Ze is projectcoördinator Talentontwikkeling bij het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten.
Josephine Ummels is interactieredacteur bij EenVandaag, waar ze onderzoekt hoe verhalen beter afgestemd kunnen worden op de nieuwsbehoefte van het publiek. Ze schakelt snel tussen strategie en uitvoering.
René Lamers heeft als journalist ervaring met journalistiek-maatschappelijke projecten samen met gemeenschappen. Als beleidsjournalist haalt hij ‘het echte verhaal’ op voor beleidsontwikkeling.
Stephanie Bakker is journalist en producent van verhalen die maatschappelijke impact hebben. Ze hangt de constructieve journalistiek aan, die de zesde W toevoegt aan de vijf journalistieke basisvragen: ‘wat nu?’.
SVDJ Incubator
De SVDJ Incubator is een programma gericht op het creëren van innovatieve oplossingen voor uitdagingen binnen de journalistiek.
In dit innovatieprogramma vormen deelnemers multidisciplinaire teams. Deze teams krijgen de ruimte om betaald te werken aan oplossingen.
Binnen de SVDJ Incubator richten we ons volledig op gedeelde vraagstukken uit de journalistieke sector. Elke ronde staat er één thema/journalistiek probleem centraal. Deze thema’s worden gekozen door het SVDJ en onderbouwd door onderzoek en input uit de sector zelf.
In 2025 bogen we ons over de vraag: ‘Hoe betrek je het publiek bij de journalistiek?’ Lees ook het overkoepelende antwoord wat voortkwam uit deze editie.
Lees meer