Blinde vlekken zichtbaar maken: NU.nl en Margriet schakelen de hulp van lezers in voor meer inclusie
Nieuws | Diversiteit en inclusieIeder mens heeft blinde vlekken, dus ook journalisten. Dat kan ertoe leiden dat sommige verhalen niet volledig, of zelfs helemaal niet aan bod komen in de journalistiek. Om zich daar meer bewust van te worden, schakelen de redacties van NU.nl en Margriet hun lezers in om mee te denken. Welke inzichten levert zo’n adviesraad op?
‘Redacties horen een afspiegeling van de samenleving te zijn. Qua afkomst, geloof, leeftijd, geslacht, milieu en meer,’ zegt Helene van Santen, die ruim drie jaar hoofdredacteur is van vrouwenblad Margriet. ‘Dan breng je je verhalen zo divers mogelijk en wordt iedereen op een zo gelijkwaardig mogelijke manier betrokken, aangesproken en gerepresenteerd.’
Stad versus dorp
Maar de samenstelling van je redactie verander je niet van de een op andere dag, volgens Van Santen. ‘Wij proberen journalisten uit het hele land aan te trekken – zowel vast als freelance. Toch komen veel collega’s uit de Randstad, omdat ons hoofdkantoor in Amsterdam is gevestigd. Je leefwereld is in een stad anders dan in een dorp. Daardoor kunnen onderwerpen onopgemerkt blijven.’
Twee jaar geleden richtte de redactie van Margriet daarom een inclusiviteitscommissie op. Deze commissie komt maandelijks bijeen en bedenkt ideeën om als redactie zo divers en inclusief mogelijk te zijn en te werken. Zo ontstond ook het idee voor de Margriet-denktank: een groep van zes vrouwen die de redactie adviseert en inspireert.
Sommigen van hen reageerden op een oproep, anderen komen uit het netwerk van Van Santen en haar collega’s. Ze komen een paar keer per jaar samen en de redactie stelt hen via een appgroep soms gerichte vragen. Van Santen houdt de denktank graag klein. ‘Op deze manier kunnen we echt het gesprek aangaan met de leden.’
Non-binair
Volgens Van Santen verschillen de denktank-leden onder andere in leeftijd, etniciteit, religie en in de mate waarin ze mobiel zijn. Zo is er Marieke Visser, wier geliefde non-binair is en die over haar relatie een column schrijft op de website van Margriet. Ook zit er een vrouw van Iraanse afkomst in de denktank, en een dame die volgens Van Santen nagenoeg blind is. ‘Haar bezoek aan onze redactie was meteen een goede test of ons nieuwe DPG-kantoor aan de Van der Madeweg in Amsterdam wel volledig toegankelijk is voor mindervaliden. Dat bleek gelukkig zo te zijn.’
Wij hechten veel waarde aan kerst en Pasen, maar hebben nu een culinaire productie gemaakt rondom het Suikerfeest
Helene van Santen, hoofdredacteur Margriet
Op de vraag waarom er geen mannen in de denktank zitten, antwoordt Van Santen: ‘Margriet is een tijdschrift voor vrouwen van 60 jaar en ouder. Je kunt je afvragen of mannen voldoende afweten van onderwerpen die onze doelgroep bezighoudt, zoals de overgang. We hebben overigens wel mannelijke meelezers en mannelijke freelance journalisten, maar onze denktank bestaat vooralsnog uit vrouwen. Wellicht dat we in de toekomst gaan uitbreiden als we denken dat het een toegevoegde waarde is.’
Wat de Margriet-denktank tot nu toe heeft opgeleverd? ‘We zijn ons er meer van bewust dat witte gewoontes niet de norm moeten zijn in ons blad. Wij hechten bijvoorbeeld veel waarde aan kerst en Pasen, maar hebben naar aanleiding van een idee uit onze denktank een culinaire productie gemaakt rondom het Suikerfeest.’
Modellenbureaus
Farida Ilahi, oud-buurvrouw van Van Santen, krabde zich even achter de oren toen ze werd gevraagd voor de denktank: ‘Ik ben niet geabonneerd, lees het blad voornamelijk als ik op vakantie ga of wanneer ik bij een vriendin op bezoek ga. Wat weet ik nou van media?’ Toch voelt ze zich vereerd dat ze de redactie mag adviseren. ‘Mijn vriendinnen en ik konden ons eerst niet helemaal identificeren met het blad. Het was te wit. De verhalen niet altijd divers genoeg. Dat is nu wel anders, ze staan bij Margriet open voor feedback en willen graag meebewegen en veranderen als dat nodig is.’
Ilahi’s persoonlijke verhaal heeft zelfs de Margriet-special Gezond Leven gehaald. Genen bepalen voor een deel het risico op hart- en vaatziekten. Mensen van Surinaams-Hindoestaanse afkomst, zoals Ilahi, hebben al vanaf hun dertigste een hogere kans op een hartinfarct. Ook wordt een hartaanval bij vrouwen twee keer zo vaak gemist als bij mannen, omdat de symptomen anders zijn, wat Ilahi aan den lijve heeft ondervonden. ‘Haar verhaal heeft geleid tot een productie over diversiteit in de zorg,’ vertelt Van Santen.
Op advies van de denktank is de Margriet-hoofdredacteur ook in gesprek met modellenbureaus over het belang van meer vrouwelijke modellen van 60-plus met een donkere huidskleur. ‘De tijd van louter witte vrouwen op de cover is allang voorbij. Het portfolio van de meeste modellenbureaus is nog niet zo divers als we willen, al worden er gelukkig wel goede stappen gezet.’
Nieuws en fotokeuzes
NU.nl vraagt al jaren advies aan lezers. Dat doet de redactie via enquêtes, en ze spit dagelijks de NUjij-reacties en lezersmails door. In 2022 richtte de nieuwswebsite een adviesraad van lezers op, die structureel meedenken met NU.nl. Ze krijgen bijvoorbeeld de vraag welk nieuws of welke onderwerpen ze op de website missen en of de fotokeuzes anders moeten.
De leden worden bevraagd per mail, via een besloten Telegram-groep, en eens in de drie maanden komt de raad naar de redactie in Amsterdam om te brainstormen over onder andere de strategie en nieuwe projecten en worden dilemma’s van redacteuren besproken.
Onze redactie is nog geen afspiegeling van de samenleving, we berichten minder over onderwerpen die voor onszelf niet van belang zijn
Noémi van de Pol, voorzitter van adviesraad NUcompleet
Het idee voor de raad ontstond uit de commissie NUcompleet, die bestaat uit de hoofdredacteur, chefs, samenstellers en redacteuren. Voorzitter van NUcompleet en redacteur Noémi van de Pol: ‘Wij willen dat alle Nederlanders zich thuis voelen op NU.nl, ongeacht hun geaardheid, leeftijd of achtergrond. Toch merken we dat we niet iedereen bereiken, misschien omdat we niet genoeg over bepaalde onderwerpen schrijven. Onze redactie is nog geen afspiegeling van de samenleving, waardoor er blinde vlekken kunnen ontstaan – we berichten minder over onderwerpen die voor onszelf niet van belang zijn.’
Bi-cultureel
Voor de eerste lichting van de adviesraad zocht NU.nl vooral bi-culturele lezers: mensen die naast de Nederlandse ook nog een andere culturele achtergrond hebben. Sinds april dit jaar vraagt NU.nl advies aan lhbtiq+-lezers.
‘We krijgen soms opmerkingen van bezoekers dat we te woke zijn. Anderen vinden ons juist niet woke genoeg. Ook ligt de woordkeuze in artikelen over bijvoorbeeld etniciteit, gender of geaardheid soms gevoelig. We leggen dit soort situaties graag voor aan een adviesraad die deze groep vertegenwoordigt. Zo ontstond er onlangs een discussie onder onze bezoekers of de uitdrukking ‘uit de kast komen’ nog wel van deze tijd is. De redactie heeft in overleg met onze adviesraad besloten dat we deze uitdrukking blijven gebruiken in onze artikelen, maar de formulering soms afwisselen.’
De looptijd van de adviesraad is zes maanden, al houdt NU.nl ook na deze periode contact met de leden. Elk jaar wordt er een nieuwe lichting gezocht. ‘De volgende raad bestaat misschien uit boeren. Of mensen die heel rechts stemmen. We hopen op deze manier advies uit alle lagen van onze bezoekers te krijgen en zo inclusief mogelijk te zijn.’