Regionaal of lokaal samenwerken in de journalistiek: waarom eigenlijk?

Nieuws | Samenwerking

Regionale en lokale samenwerkingen in de journalistiek zijn gedoemd te mislukken: niet nagekomen afspraken, onenigheid over de financiën en vooral de concurrent profiteert. Of niet? In een drieluik vertellen hoofdrolspelers van geslaagde en minder geslaagde samenwerkingen over hun ervaringen. In het eerste deel: samenwerken, waarom zou je dat eigenlijk willen?

‘Gigaproject met megabelangen: Facebook-datacenter is splijtzwam in Zeewolde’, kopte NU.nl. ‘Zuckerberg kiest voor Flevopolder: Zeewolde in rep en roer’, schreef het AD. De komst van het datacenter in Zeewolde domineerde in de staart van 2021 wekenlang het nieuws, maar pas vlak voordat de gemeenteraad een definitief besluit moest nemen.

Het is niet de eerste keer dat een lokale gebeurtenis pas laat de aandacht krijgt die deze verdient (alleen de Stentor wijdde begin 2021 wat artikelen aan het datacenter), of zelfs helemaal blijft liggen, vertelt Flip van Willigen – hoofdredacteur van 1Twente. ‘Dit onderwerp is jarenlang niet opgepikt, en in de laatste vier dagen voor de eindstreep wordt het opeens nationaal nieuws en heeft iedereen er een mening over. Zo gaat het vaker, dat zien wij hier al jaren.’ De meest treffende kop kwam dan ook van de Volkskrant: ‘Den Haag komt te laat, Zeewolde gaat verder met het datacenter’.

Verschraling van lokale journalistiek is al veel langer aan de orde. Om de nieuwsvoorziening in de regio te versterken, kwam het Stimuleringsfonds ruim vijf jaar geleden met een subsidieregeling die het tij moest keren. Door die regeling werden nieuwsorganisaties uitgedaagd om samen te werken, met elkaar en met hbo-opleidingen, journalistieke startups en andere relevante partners. Maar waarom is het eigenlijk belangrijk om samen te werken? En wat hebben de regionale samenwerkingen van de laatste jaren precies opgeleverd?

Samen sta je sterker

Volgens Arnoud Bodde, journalist bij het Dagblad van het Noorden, is samenwerking nodig om diepgravend onderzoek te kunnen doen. ‘Je reguliere taken worden dan altijd wel een beetje kwijtgescholden, maar je moet het vaak naast je eigen werk doen. En als je verhaal net iets te lang duurt wordt er toch weer aan je getrokken. Door samen te werken met een ander medium kost het onderzoek minder tijd, en kun je voor die kortere periode wél vrijgespeeld worden van ander redactiewerk.’

Hij onderzocht in 2012 namens RTV Noord, waar hij destijds werkte, hoe de Facebookrellen rondom Project X Haren zo uit de hand konden lopen. Daarbij kreeg hij hulp uit onverwachtse hoek. ‘Dat deden we samen met Dagblad van het Noorden, normaal gesproken onze concurrent. En dat was nodig ook: wij konden twee à drie mensen vrijspelen, maar we moesten met zoveel mensen praten; dat was in dit geval niet genoeg.’ Het was geen optie om het onderwerp te laten zitten: ‘Het was onze eer te na om dit aan de nationale kranten over te laten. Daarnaast hadden wij de regionale contacten om dit het beste te kunnen doen.’

De samenwerking had nog een groot voordeel. ‘De tijdsdruk was eraf. Bij zulke grote gebeurtenissen weet je dat de concurrent in de regio ook met een onderzoek bezig is. Dan loop je het risico dat je je gaat haasten om de eerste te zijn. Omdat we het samen deden was de druk eraf en konden we het onderzoek veel beter doen.’ Die zorgvuldigheid wierp zijn vruchten af. Samen met zijn onderzoekspartners won Bodde in 2012 de Tegel: ‘Door de samenwerking werd het verhaal heel breed uitgeserveerd. Het kwam in de krant, op de website, op radio én televisie.’

Ook Bram Logger van onderzoekscollectief SPIT heeft goede ervaringen met samenwerkingen op projectbasis. Samen met lokale omroepen WOS, Schie en OPEN Rotterdam deed hij onderzoek naar de totstandkoming van de metrolijn tussen Rotterdam en Hoek van Holland. ‘Toen WOS navraag deed bij metrobedrijf RET (de omroepen wilden een documentaire maken over dit project, red.) kregen hun journalisten een arrogante reactie. Lokale omroepen zouden niet interessant zijn. Later vertelden de mensen van WOS dit verhaal bij de startbijeenkomst van de nieuwe regeling van het SVDJ. Ik dacht meteen, dan moeten we er zelf maar induiken. Uiteindelijk zijn daar een mooie serie verhalen en een vierdelige televisieserie uit voortgekomen. De lokale connecties van de omroepen hebben daarbij flink geholpen.’ 

Rutte op bezoek

In Enschede ging de samenwerking nog een stapje verder. Samen met Tubantia werkte 1Twente jarenlang samen in de Newsroom Enschede. Op de gezamenlijke redactie werden langlopende onderzoeksprojecten opgetuigd en honderden debatten georganiseerd. ‘Met als een van de hoogtepunten de gemeenteraadsverkiezingen van 2018’, vertelt van Willigen. ‘De opkomst was in 2014 slechts 43,5 procent. Om de betrokkenheid van de inwoners te vergroten hebben we in aanloop naar de verkiezingen van 2018 met behulp van wijkschouwen en duizenden ingevulde enquêtes in kaart gebracht wat er in Enschede speelt. Hierop zijn onze journalisten elke politieke partij een halfuur gaan doorzagen over wat ze met de opgehaalde thema’s zouden gaan doen. Zo werden de behoeftes van de inwoners in plaats van de partijprogramma’s (weer) het vertrekpunt van de verkiezingen. Dat werd een groot succes: ‘Sommige afleveringen zijn tienduizenden keren bekeken. Zelfs Rutte kwam op bezoek om het met eigen ogen te zien. De opkomst steeg met 16.5 procent naar ruim 50 procentpunt.’

Auto-in-de-sloot-nieuws

Ook het opzetten van een gezamenlijke redactie in Friesland verliep in eerste instantie voorspoedig, vertelt oud-directeur van Omrop Fryslân Jan Koster. ‘In Friesland hebben we de rijkdom van een regionale omroep en twee kranten, maar die staan door teruglopende advertentieopbrengsten wel heel erg onder druk.’ Zo ontstond het plan voor nys.nl. ‘Mijn idee was om het eerstelijns nieuws op een gezamenlijke redactie en website onder te brengen. Dat is veel efficiënter, want het interesseert niemand wie het auto-in-de-sloot-nieuws brengt, als het maar online komt. En als journalisten samen op een redactie zitten kun je ook makkelijker onderzoeksjournalistieke samenwerkingen opzetten.’

Al gauw had Koster bij de provincie twee ton bij elkaar gesprokkeld: ‘Toen was het voor alle partijen toch wel heel interessant. De website ging in de lucht en via die pagina kon je doorklikken naar de afzonderlijke mediabedrijven.’

Vertrouwen en loyaliteit

In Zuid-Holland werken de omroepen samen in het Regionaal Nieuws Netwerk (RNN), vertelt coördinator Brian van der Bol: ‘Dat is een samenwerkingsverband tussen Omroep West en de lokale omroepen van Zuid-Holland waarin verhalen, onderzoeken en mankrachten worden uitgewisseld.’ Door samen te werken proberen de omroepen ‘de verschraling van de journalistiek te keren’, zei hoofdredacteur Henk Ruijl hierover.

Maar dat is niet het enige, legt Van der Bol uit: ‘We ondersteunen de lokale omroepen met diverse cursussen en trainingen. Dat werkt eigenlijk heel goed, het maakt de lokale journalisten beter en levert ons op lange termijn weer betere verhalen op.’ En ook het Regionaal nieuwsnetwerk profiteert: ‘Het draagt bij aan het gevoel van vertrouwen en loyaliteit, en dat is ook wat waard.’ 

Ondanks het initiële succes stierven de samenwerkingen van Koster en van Willigen een vroege dood. En ook Logger en van der Bol zouden in de toekomst niet alles hetzelfde doen. Tussen Bodde en zijn goede vriend Bas van Sluis (destijds Dagblad van het Noorden) liepen de gemoederen zelfs hoog op: ‘We hadden op een gegeven moment knallende ruzie’. Daarover lees je in deel 2: hoe werk je goed samen?  

 

Illustratie door: Hanneke Rozemuller

Nieuwsbrief

Ontvang ons laatste nieuws
Hidden
Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.