Sjirk Kuijper: ‘De Nederlandse journalistiek heeft een blinde vlek voor religie’

Sjirk Kuijper (55) is bijna negen jaar hoofdredacteur van het christelijke Nederlands Dagblad. Onlangs kondigde hij zijn vertrek aan. Welke rol speelt het christendom volgens hem in seculiere dagbladen? En wat zou meer duiding van geloofszaken die kranten kunnen opleveren?

‘De Nederlandse journalistiek heeft een blinde vlek voor religie. In de persconferenties in het eerste coronajaar vroeg een journalist van onze krant of iemand van het Reformatorisch Dagblad of de kerken nog wel open mochten blijven. Dan kwam meteen de vraag: ‘Gaan mensen nog naar de kerk dan?’ Ja, er zijn nog steeds twee miljoen mensen in Nederland die geregeld naar de kerk, moskee of synagoge gaan.

Veelkleurigheid

Er is ook weinig benul van de veelkleurigheid van het geloof. Dat zie je duidelijk rond het vaccineren. Er zijn inderdaad christenen die zich vanwege hun geloof niet willen laten inenten, maar zij vormen maar een heel klein deel van de gemeenschap. De meeste christenen zien het vaccin juist als van God gegeven.

Aandacht voor de verschillende vormen van geloof is een van onze speerpunten. Voor volgend jaar hebben we daarom het plan om onderzoek te doen naar de migrantenchristenen in Nederland. Er zijn heel veel stromingen, met eigen gemeentes, waar we weinig van afweten.

Deze crisis heeft laten zien dat levensovertuiging invloed heeft op keuzes die mensen maken

Ik snap niet waarom grotere kranten zoals de Volkskrant, Telegraaf en NRC zich niet meer verdiepen in de achtergronden van levensovertuiging. Religie werd lange tijd gezien als iets privés, maar deze crisis heeft laten zien dat levensovertuiging  invloed heeft op keuzes die mensen maken, zoals het vaccineren. Om die te duiden is kennis nodig. De grote kranten hebben allerlei columnisten, maar geen een die bewust vanuit een christelijk perspectief schrijft. Terwijl die kranten toch ook gelezen worden door CDA-, SGP- en ChristenUnie-stemmers.

Geen clubblaadje

Het Nederlands Dagblad bestaat 77 jaar. In die tijd hebben we, net als alle Nederlandse kranten, een enorme professionaliseringsslag gemaakt. De belangrijkste ontwikkeling is de scheiding van nieuws en commentaar. We zijn niet het clubblaadje van christelijk Nederland. Het is onze taak om onderwerpen die in de christelijke gemeenschap leven kritisch te bevragen. Maar ook het commentaar heeft een bodem van informatie nodig.

Dat zie je ook in de vaccinatiediscussie. De tegenstanders schreeuwen hard, dus het is logisch dat ze gehoord worden, maar journalisten moeten wel de proportionaliteit in de gaten houden. En doorvragen naar argumenten. Welke principes zitten erachter, hoe verhouden die zich tot de grondrechten? Journalistiek is meer dan mensen aan het woord laten. We hebben bijvoorbeeld ook een datajournalist in dienst die alleen maar grafieken maakt. Je hebt feiten nodig om ontwikkelingen te kunnen duiden, ook als het over religie gaat.

Triage

Komend jaar gaan we het in de journalistiek hebben over ethiek. In een lichte vorm heb je het dan bijvoorbeeld over omgangsvormen. Die staan op dit moment op hun kop: we mogen niet meer knuffelen, geven we elkaar nog een hand? Die ontwikkeling heeft ook een diepere laag: hoe respecteer je elkaar? Hoe geven we het leven vorm? We gaan het meer hebben over onze manier van samenleven. Ook daarin speelt levensovertuiging een belangrijke rol. Denk aan medisch-ethische discussies over bijvoorbeeld triage, dat is een vraag over leven en dood. Die raakt aan levensvragen die vaak worden beïnvloed door religieuze overtuigingen. De rol van de journalistiek daarin is om dilemma’s aan het licht te brengen.’

Illustratie door: Alexandra España