Onderzoek

GR18 in het nieuws | Almere

Het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek voerde onderzoek uit naar de gemeenteraadsverkiezingen van 21 maart 2018. Negen gemeenten werden onderzocht, van Amsterdam tot Smallingerland, waarbij we keken naar nieuwsgebruik, nieuwsaanbod en stemgedrag. Het onderzoek geeft inzicht in de rol die lokale media spelen bij de verkiezingen, hoe lokaal nieuws wordt geconsumeerd en in hoeverre media(gebruik) van invloed is op stemgedrag. Het onderzoek is uitgevoerd in samenwerking met LJS Nieuwsmonitor, Vrije Universiteit Amsterdam en Hogeschool Windesheim.

Profiel gemeente Almere

Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2010 stond Almere volop in de nationale schijnwerpers. De PVV, die hier en in Den Haag haar lokale debuut maakte, behaalde vanuit het niets negen zetels, en werd daarmee Almeres grootste partij. Daarna was het een tijdje roerig op het land waar vroeger de Zuiderzee golfde. Zo vond de eerste raadsvergadering pas plaats nadat bomhonden het gemeentehuis hadden gecontroleerd.

Hoewel de PVV met acht zetels in 2014 weer de grootste werd, keerde in de jaren die volgden de rust terug in de raadszaal. De partij bleef nog steeds weg bij de diners en borrels voor en na de raadsvergaderingen (want ‘geldverspilling’), maar zette als oppositiepartij de naam op zo’n 150 aangenomen moties en amendementen.

Ondanks dat de PVV acht jaar de grootste was in Almere, maakte de partij geen deel uit van het college van burgemeester en wethouders. Dit werd gevormd door D66, PvdA, VVD, Leefbaar Almere en CDA, die samen 21 van de 39 plaatsen in de raadszaal bezetten. Het aantal te verdelen plekken bij de verkiezingen steeg in 2018: omdat de gemeente op 1 januari meer dan 200.000 inwoners had, werd op 21 maart het maximale aantal van 45 zetels vergeven.

De Floriade van 2022 was een van gevoeligste onderwerpen van deze verkiezingen. De coalitie steunde de organisatie van de tuinbouwvoorstelling, maar volgens een lokaal onderzoek maakt 85 procent van Almeerders zich zorgen over de kosten van dit evenement.

  • Aantal inwoners: 204.365
  • Gemiddeld inkomen: 23.500 (landelijk 24.100)
  • Migratieachtergrond: 40,8%
    (waarvan 30,4% niet-westers)
  • Aantal zetels: 45

Zetels in de gemeenteraad per partij

Conclusies
  • De kiezers in Almere zijn het minst betrokken bij de gemeente en hebben de minste interesse in de politiek. Het opkomstpercentage was hier dan ook het laagst van alle onderzochte gemeenten.
  • Regionale en lokale media van Almere besteden relatief veel aandacht aan zowel VVD als CDA. Lokale partijen moeten het meer hebben van de lokale media 1almere.nl en Almere Deze Week.
  • Het belangrijkste thema voor de kiezers in Almere is Criminaliteit & Veiligheid en zij vinden dat de VVD hier het beste zorg voor kan dragen.
  • De PVV wordt vooral gezien als de partij die zorg kan dragen voor het thema Minderheden & Integratie, terwijl in andere gemeenten juist vaker wordt gekozen voor links georiënteerde partijen wanneer kiezers dit thema belangrijk vinden.
  • Burgers in Almere gebruiken eerder landelijke media dan lokale media, maar richten zich wel tot lokale media als het gaat om informatie over de gemeenteraadsverkiezingen.
  • Facebook speelde een bescheiden rol in de campagne. De PVV-fractie kent de meeste volgers en heeft ook gemiddeld de meeste interactie, maar veel succes heeft dat de partij niet gebracht.
Onderzoeksresultaten

De groep kiezers die is ondervraagd in Almere kent het laagste percentage hoogopgeleiden en hoogste aandeel laagopgeleiden van alle onderzochte gemeenten. Desondanks ligt het gemiddelde inkomen niet ver onder het landelijk gemiddelde. De gemeente telt weinig ouderen, maar ook niet gek veel jongeren: het overgrote deel van de inwoners is tussen de 35 en 67 jaar oud. 40,8 procent van de Almeerders heeft een migratieachtergrond.

In geen van de gemeenten werd een dermate laag vertrouwen in de politiek gemeten als in Almere. Ook blijkt een overgrote meerderheid van de mensen die voor dit onderzoek werd ondervraagd zich niet of weinig betrokken te voelen bij de gemeente en is 64 procent niet of weinig geïnteresseerd in de politiek. Almere heeft dan ook een laag opkomstpercentage: 45,5 procent van de inwoners bracht bij deze gemeenteraadsverkiezingen zijn stem uit.

Ondanks dalende criminaliteitscijfers is veiligheid het belangrijkste thema dat volgens de ondervraagden op de politieke agenda zou moeten staan. Vooral de gebruikers van lokaal nieuws vinden dit een belangrijk thema. Volgens de inwoners van Almere kunnen lokale partijen hier het beste zorg voor dragen, gevolgd door VVD en PVV.

Vanwege de commotie over de aanleg van de nieuwe woonwijk ‘Floriade’, wordt ook Bouw & Wonen belangrijk gevonden door Almeerders. Zij zien de VVD als de partij aan wie dit thema het beste is toevertrouwd. Het is in dit licht niet vreemd dat deze partij als grootste uit de bus kwam.

Voor de groep kiezers die lokaal nieuws volgt, is Bouw & Wonen minder belangrijk dan voor de groep die weinig tot geen nieuws tot zich neemt. Deze laatste groep maakt zich drukker om het thema Economie & Werkgelegenheid dan de andere groepen.

Dat de Floriade een heet hangijzer is in Almere, is goed terug te zien in de relatieve hoeveelheid aandacht voor het thema Natuur & Milieu. In de berichtgeving komt de Floriade niet alleen terug als onderwerp bij Bouw & Wonen maar ook bij Natuur & Milieu omdat het specifiek gaat over het evenement. Het overkoepelende thema krijgt in Almere meer aandacht in de media dan in de andere onderzochte gemeentes. Almere Deze Week en Omroep Flevoland berichten het meest over Natuur & Milieu.

Het belangrijkste thema voor Almeerse kiezers, veiligheid, krijgt ook de nodige aandacht. Met name Omroep Flevoland bericht veelvuldig over dit onderwerp: 19 procent van hun inhoudelijke berichten heeft koppen als ‘Man lichtgewond bij steekpartij in Verzetswijk’. Het voor kiezers belangrijke thema Bouw & Wonen blijft wel onderbelicht in de media.

Veiligheid
Verkeer
Kunst & Cultuur

Veiligheid
Zorg
Bouw & Wonen / Economie

In Almere lijken niet alleen de kiezers, maar ook de lokale media een beetje uitgekeken op de PVV, die drie zetels plus haar positie als grootste partij verloor. In de verdeling over aandacht voor de verschillende partijen, krijgt de PVV nog maar 10 procent van de lokale berichtgeving, duidelijk minder dan het CDA (14 procent), de VVD (14 procent), de PvdA (11 procent) en de lokale partijen (17 procent). Vooral dat laatste percentage is opmerkelijk: in veel andere gemeentes krijgen lokale partijen namelijk een marginale rol toebedeeld door de plaatselijke pers. Dat dit in Almere zo anders is, is ook saillant omdat lokale partijen hier doorgaans niet heel invloedrijk zijn: deze verkiezingen haalden zij maar 6 van de 45 zetels.

De aandacht voor de diverse partijen loopt wel sterk uiteen wanneer we kijken naar de individuele media. De meeste aandacht gaat uit naar de grote partijen, VVD en CDA. Opvallend is verder dat de PvdA relatief veel aandacht krijgt, vooral op de website van Almere Deze Week. GroenLinks moet het vooral hebben van de website van Omroep Flevoland. Daar wordt de partij nog redelijk vaak genoemd, maar in de andere media is aanzienlijk minder aandacht voor de partij.

De lokale partij Almere Anders krijgt relatief veel aandacht op de site 1almere.nl. Dat geldt ook voor Wij staan voor Almere. Leefbaar Almere krijgt juist meer ruimte op de site van Omroep Almere. Dit geldt ook voor de ouderenbeweging APOPA.

In dit onderzoek is gebleken dat kiezers die alleen landelijk nieuws volgen, vaker stemmen op landelijke doorsneepartijen als VVD, PvdA en D66, die groot zijn in Almere. In Almere is ook een grote groep kiezers die nauwelijks of geen nieuws volgt en deze mensen stemmen vaak op flankpartijen. In Almere zien we dit ook. Met name GroenLinks won hier twee zetels. Ook de lokale partij Respect Nederland krijgt 6 procent van de stemmen van deze groep kiezers, evenals de lokale partij Almere Anders.

Kiezers die lokaal nieuws gebruiken om zich te informeren zijn ook in Almere geneigd eerder lokaal te stemmen. Zo krijgt de GroenLiberale Partij 4 procent van de stemmen van deze groep. Evenveel als Almere Anders. Leefbaar Almere is zelfs de tweede partij binnen deze groep kiezers, na de VVD.

De meest gewaardeerde Facebookberichten in Almere waren die van de PVV; die partij kreeg gemiddeld 25 likes per post. Dit kan simpelweg worden verklaard doordat de voormalig grootste partij van Almere ook de meeste volgers heeft. Toch verloor de PVV 3 zetels, een indicatie dat Facebooksucces niet direct leidt tot electoraal succes. De twee grootste partijen, VVD en PvdA, hadden minder succes met hun berichten op Facebook, maar de verschillen zijn niet enorm. De Partij voor de Dieren doet het aanzienlijk beter en ziet het aantal zetels groeien van 1 naar 3 zetels. Toch is ook hier geen duidelijke relatie tussen de Facebookcampagne en het electoraal succes. Er is wel enige interactie met het publiek via shares, likes en commentaren, maar heel veel is het niet.

Omroep Almere en Omroep Flevoland plaatsten bijna evenveel Facebookberichten. Omroep Flevoland heeft met 34 duizend volgers een aanzienlijk groter bereik, maar dit betreft de hele provincie. De impact is logischerwijs groter; posts vergaren gemiddeld veel meer likes, comments en shares dan die van de meer lokaal georiënteerde Omroep Almere, dat maar 555 volgers heeft. De laatste is nog niet zo heel lang actief en probeert de zendmachtiging voor lokale omroep van de gemeente te binnen te halen. Huis-aan-huisblad Almere Deze Week plaatst minder berichten dan de omroepen, maar is met zo’n drieduizend volgers de grootste lokale speler op Facebook.