Insta-tijdlijn versus journalistiek: deze leerlingen weten inmiddels wat het verschil is

‘Jullie gaan vandaag monteren en als dat klaar is gaan we aan de slag met de vormgeving’, zegt Harmen van der Ploeg (eindredacteur van NH Gooi) aan het begin van de vrijdagmiddag tegen de leerlingen van het Hilversumse Adriaan Roland Holst College. Hij wijst naar de andere kant van de ruimte, waar mbo-studenten van stagebureau MOOS van ROC Amsterdam zitten. Zij hebben de vormgeving voor het jongerenjournaal gemaakt en het wordt de eerste keer dat hun werk voor een groot publiek te zien zal zijn.

Voor het echie

Dat is ook bijzonder voor de deelnemende leerlingen van het Adriaan Roland Holst College, blijkt tijdens de uitleg over de montage. ‘Wordt het echt gepubliceerd straks?’, vraagt een van hen. Van der Ploeg knikt enthousiast. ‘Een week lang eens in de twee á drie uur op NH Gooi. Het is dus voor het echie, aan de slag!’

Als je wilt dat jongeren gaan kijken, moet je hun verhalen laten zien

In vijf groepen werken de leerlingen gedurende zeven lessen aan een video voor het jongerenjournaal. Daarbij snijdt het mes aan twee kanten. De jongeren leren hoe journalistiek werkt en wat er nodig is voor een goed verhaal. De lokale omroep krijgt een eigen journaal met content die jongeren moet aanspreken – een doelgroep die NH Gooi normaal gesproken maar moeilijk bereikt. ‘Lokale televisie is niet uit, zoals soms wordt beweerd, maar als je wilt dat ze gaan kijken, moet je hun verhalen laten zien,’ zegt Van der Ploeg.

Het gaat voorlopig nog om een pilot, die deels wordt gefinancierd door de gemeente Hilversum en deels uit geld dat regionale omroepen krijgen om samen te werken met lokale partners. ‘Dat zijn niet alleen lokale omroepen,’ vertelt de eindredacteur. ‘Voor ons zijn dat ook Beeld en Geluid en de bibliotheek.’ Van der Ploeg houdt ervan om allerlei instellingen bij elkaar te brengen en is zichtbaar trots dat hem dat in dit project is gelukt.

Harmen van der Ploeg van NH Gooi (midden) en Ruben Lamme van de School voor Journalistiek (rechts). 

Nepheid op sociale media

De school heeft het project ondergebracht in een vrijekeuzevak, waar vwo’ers Asa (13) en Shanayra (14) voor hebben gekozen. Ze werken aan een item over ‘nepheid op sociale media’, zoals ze het zelf omschrijven. Ze willen laten zien wat er kan gebeuren als je je online anders voordoet dan wie je in het echt bent. ‘Wij hebben zelf gezien dat dat tot veel onzekerheid kan leiden’, vertellen ze van achter hun tablet. In het item komt een docent aan het woord, twee vriendinnen en een aantal ondervraagde voorbijgangers op straat.

‘Dit is precies waar het om draait: de belevingswereld van jongeren op een journalistieke manier laten zien’, aldus Van der Ploeg. Dat geldt ook voor het item van de 16-jarige Bo, Eva en Robi die zich afvragen wat de invloed van de krappe huizenmarkt is op de keuze van een vervolgstudie. En Van der Ploeg noemt een item over deelscooters in de stad. ‘Daarbij maakt het echt een verschil dat de doelgroep het zelf vertelt, terwijl veel andere mensen er vooral last van hebben.’

Journalistiek in het echt

De belangrijkste reden voor de school om mee te doen, is dat de leerlingen ervaringen kunnen opdoen in de buitenwereld en wat kunnen leren over journalistiek, zegt docent Hanke Wiegand. ‘Er zijn online allerlei verhalen te vinden, maar die zijn niet zomaar journalistiek. Dat is echt een vak.’ Mooi meegenomen is dat de vaardigheden die de leerlingen meekrijgen goed aansluiten bij een vak als Nederlands. ‘Daar moeten ze bronnenonderzoek leren doen, precies wat hier in de praktijk gebeurt.’

Ter voorbereiding op de praktijk, organiseerde Beeld en Geluid voor leerlingen twee lessen over journalistieke kernwaarden zoals hoor en wederhoor, nieuwswaarde en het checken van bronnen. ‘Door uit te leggen hoe journalistiek werkt, maak je duidelijk wat het verschil is tussen een omroep en allerlei andere berichten in je Insta-tijdlijn,’ zegt Suzanne van der Wateren, die bij het instituut verantwoordelijk is voor het onderwijs. In de lessen kwamen ook camerawerk en interviewtechnieken aan bod. ‘Dat nu in de praktijk mogen toepassen is natuurlijk de beste manier om het te leren.’

Feedback geven

Op de pop-upredactie in Hilversum loopt Ruben Lamme rond om de groepjes te helpen met zowel technische als inhoudelijke vragen. Hij is samen met Eline Donker de eindredacteur van het jongerenjournaal. Beiden zijn ze eerstejaarsstudent aan de School voor Journalistiek en volgen ze een honoursprogramma. ‘Doorvragen vinden de leerlingen nog erg lastig,’ merkt Lamme. De jonge journalisten hebben de neiging om hun vragenlijstje af te werken. ‘Maar dat maakt helemaal niet uit, want nadat ik een groepje daar op wees, werd dat nog tijdens het interview rechtgezet door de extra vragen alsnog te stellen.’

Net als de scholieren leert ook Lamme ontzettend veel bij. ‘Hoe je bijvoorbeeld feedback geeft, maar ook hoe je het maken van een item goed kunt begeleiden.’ Terwijl de journalistiekstudent dat vertelt, lopen er een paar leerlingen langs met vers opgenomen beeldmateriaal. ‘Kun jij team paars even helpen?’, roept Van der Ploeg.

Het is nog best lastig om alle beelden goed in de montage te krijgen, merkt Van der Ploeg, en dat is ook de reden dat hij nog wel een tweede pilot zou willen. Daarin wil hij vooral de techniek, die zo eenvoudig mogelijk is opgezet, nog beter testen. Iets anders waar nog over nagedacht moet worden is de inzet van personeel. ‘Je hebt al snel twee mensen nodig voor de begeleiding, dat is best kostbaar. Lokale omroepen zullen zich afvragen: is zo’n jongerenjournaal dat wel waard?’

Lespakket

Daar wordt bij Beeld en Geluid al hard over nagedacht. ‘We werken aan een plan om dit ook in de rest van Nederland van de grond te krijgen,’ aldus Van der Wateren. ‘Ook jongeren horen thuis bij de lokale omroep.’ Beeld en Geluid werkt aan een lespakket. Verder zijn er nog een enthousiaste middelbareschoolklas en journalisten van de lokale omroep nodig. ‘En geld natuurlijk. Dat zou van de gemeente kunnen komen maar ook van een fonds.’

Voor de leerlingen is het project hoe dan ook geslaagd, wordt duidelijk uit de reacties tijdens de montage. ‘Journalistiek gaat veel dieper dan het stellen van zomaar een vraag’, weet Asa (13) inmiddels. Marjolein (16) heeft geleerd hoe je voor een camera moet staan en Bo (16) twijfelt inmiddels of haar huizenmarktvragen aan de decaan wel kritisch genoeg zijn. ‘Misschien moeten we daar nog even goed naar kijken.’

De presentatie van het jongerenjournaal is op 11 februari live te volgen via NH Gooi. Daarna wordt het programma de eerste twee dagen om het uur uitgezonden en de rest van de week twee keer per dag. Het journaal is dan ook te bekijken via het Youtube-kanaal van NH Gooi TV.  

Shanayra (voor) en Asa aan het werk met hun item.