Dossier

Samenwerking binnen de onderzoeksjournalistiek

Op deze dossierpagina vind je informatie over samenwerking binnen onderzoeksjournalistiek. Onderzoeksjournalisten werken steeds vaker samen om tegels te lichten. Loop jij rond met een idee voor een gezamenlijk onderzoeksproject of wil je de mogelijkheden voor jouw organisatie verkennen? Bekijk op deze pagina praktische tips, laat je inspireren door verhalen van andere organisaties en bekijk ons programma-aanbod.

Introductie

Samenwerking tussen onderzoeksjournalisten maakt het mogelijk om complexe en belangrijke verhalen te vertellen die anders niet verteld zouden kunnen worden.

Door de krachten te bundelen hebben journalisten meer middelen, expertise en toegang tot informatie. Dit kan leiden tot diepgaandere en nauwkeurigere verslaggeving. Ook kunnen journalisten hun bereik vergroten en meer publieke aandacht genereren voor de kwesties die ze onderzoeken. Tegelijkertijd onderschat men vaak hoe complex en tijdrovend samenwerken kan zijn en wat voor extra expertise het van journalisten vraagt.

Internationaal wordt er in toenemende mate op grote schaal samengewerkt, met lichtende voorbeelden als de Panama Papers. Ook binnen Nederland werken onderzoeksjournalisten steeds vaker met elkaar samen. Ontwikkelingen op datajournalistiek gebied jagen dit soort samenwerkingen verder aan. Recente voorbeelden zijn bijvoorbeeld: onderzoek naar de opvang van alleenstaande minderjarige asielzoekers door de onderzoeksredactie van Brabants Dagblad, BN De Stem en Eindhovens Dagblad met Lost in Europe en onderzoek naar een algoritme voor de opsporing van bijstandsfraude door Vers Beton, OPEN Rotterdam en Lighthouse Reports.

Nieuws

Op SVDJ.nl verschijnen regelmatig artikelen over samenwerking binnen de onderzoeksjournalistiek. Bekijk hier een selectie:

Meer artikelen over samenwerking
Onderzoeksjournalistiek

Waarom Brigitte Alfter gelooft in onderzoeksjournalistiek over (regio)grenzen heen: ‘Je krijgt een sterker verhaal’

Onderzoek doen over grenzen heen: dat klinkt als samenwerken met journalisten uit het buitenland, maar het kan óók met vakgenoten uit andere regio’s. De Duits-Deense Brigitte Alfter gelooft er heilig in. Als directeur van Arena for Journalism in Europe zet ze zich in voor meer samenwerking in de journalistiek. Niet alleen omdat het leuk is, maar vooral omdat een verhaal dat in meerdere regio’s gebracht wordt, meer impact heeft. ‘De grootste stap is je collega’s niet langer zien als concurrenten.’

08-06-2022
Lokale Journalistiek

Flexibel zijn, elkaar aanvullen en een persoonlijke klik: Vers Beton en Open Rotterdam over de ingrediënten van een goede samenwerking

Met onderzoeksverhalen een groot publiek bereiken, dat was de ambitie van Vers Beton en OPEN Rotterdam. In 2018 gingen de twee Rotterdamse media een samenwerking aan, met financiering van het Stimuleringsfonds.

24-01-2023
De Voorspellers

Bas van Sluis: ‘Ik hoop dat we elkaar minder als concurrentie gaan zien’

Bas van Sluis (40) is journalist bij Dagblad van het Noorden. Afgelopen jaar deed hij onder meer verslag van de Parlementaire Enquête Aardgaswinning Groningen, waarvoor hij een samenwerking aanging met NRC.

12-12-2022
Onderzoeksjournalistiek

Drie zien meer dan één: hoe De Gelderlander, Tubantia en De Stentor samen de woningmarkt onder de loep namen

‘Samen staan we sterk’ is niet voor niets een cliché. Dat merkten de redacties van De Gelderlander, Tubantia en De Stentor toen ze een gezamenlijke onderzoeksredactie oprichtten. In het eerste jaar richtte deze zich op milieu en klimaat, daarna was de woningmarkt het onderwerp. ‘Het is verleidelijk om de dagelijkse praktijk vóór te laten gaan, maar soms is het de moeite waard om daar buiten te stappen.’

21-04-2022
Onderzoeksjournalistiek

Met pop-up-redacties betrekt Pointer de burger bij de journalistiek

Het is veelgehoorde kritiek op de media: omdat veel redacties in de Randstad gevestigd zijn, hebben ze een blinde vlek voor nieuws uit andere regio’s. De pop-up-redacties van onderzoeksplatform Pointer moeten daar verandering in brengen. Coördinator Pim Peterse en zijn collega’s doen de komende maanden op zes plekken in Nederland lokaal onderzoek, samen met bewoners. De eerste stop: Almelo.

27-09-2022
Onderzoeksjournalistiek

Waarom samenwerking voor onderzoeksplatform Investico de heilige graal is

Een scoop delen met een concurrent? Lange tijd was het voor de meeste journalisten ondenkbaar. Voorzichtig komt er verandering in deze houding. Jeroen Trommelen, hoofdredacteur van het onderzoeksplatform Investico, juicht dit toe. ‘Het besef begint door te dringen dat samenwerken niet betekent dat iedereen de helft krijgt, maar dat alle partijen het dubbele krijgen.’

30-04-2019

Lessen

Wat maakt een onderzoekjournalistieke samenwerking succesvol? Binnen het programma ‘Samenwerking’ richten we ons op het ontstaan en intensiveren van samenwerking binnen de onderzoeksjournalistiek, op regionaal en lokaal niveau. De regeling is op dit moment gesloten en wordt opnieuw vormgegeven, maar deelnemende organisaties deelden wel een aantal belangrijke lessen:

(V)erken de verschillen: Iedere redactie heeft een eigen werkwijze. Zeker wanneer het verschillende uitingen (print, audio/video, online) betreft. Iedere werkwijze brengt een eigen ritme met zich mee. Spreek vooraf onderlinge verwachtingen naar elkaar uit en spreek af hoe jullie hier tijdens de samenwerking mee omgaan. Het is bij aanvang belangrijk verschillen in elkaars redactiecultuur te leren kennen. Een startbijeenkomst waar je elkaar in het echt spreekt en ziet, kan daarbij helpen.

Zet de afspraken op papier: in een projectplan inclusief evaluatiemomenten. Bedenk van tevoren welke teamleden hierbij betrokken kunnen worden. Zorg voor een team waarbinnen een heldere rolverdeling is afgesproken.

Vul elkaar aan: Een samenwerking werkt goed wanneer partner(s) ieder iets eigens inbrengen, zoals kennis, ervaring, een netwerk, landelijk podium of lokale affiniteit. Houd ook elkaars publiek in gedachten: Bedenk vooraf hoe je de resultaten het beste (lokaal) kunt vertalen.

Bouw aan wederzijds vertrouwen: werk met een open vizier en communiceer transparant. Elkaar vast blijven houden, ook onder moeilijke omstandigheden, draagt enorm bij aan de toekomstbestendigheid van de samenwerking. Elkaar feliciteren of het samen vieren van behaalde successen klinkt misschien krampachtig, maar draagt bij aan de teamgeest van de samenwerking.

Stel een coördinator aan: Korte lijnen en flexibiliteit zijn belangrijk, maar zeker bij een veelkoppige samenwerking loont het een coördinator te benoemen. Spreek bij aanvang van het onderzoeksproces af in welke fase de partners invloed kunnen uitoefenen en stem de onderzoeksfasen met elkaar af, zodat de partners niet op elkaar hoeven te wachten. Duidelijke afspraken over aansturing zorgen voor energie en vertrouwen in het team.

Subsidieprogramma’s

Er zijn verschillende subsidiemogelijkheden voor samenwerking binnen de onderzoeksjournalistiek. Vanaf september zal het weer mogelijk zijn om een thema-aanvraag bij SVDJ te doen. De regeling voor structurele samenwerking zijn we op dit moment aan het hervormen. Bij het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten kun je subsidie aanvragen voor een gezamenlijke publicatie. Ben je benieuwd of wij als fonds iets voor jouw samenwerking kunnen betekenen? Mail naar Steffan Konings (coördinator Onderzoeksjournalistiek) via Steffankonings@svdj.nl.

Enkele voorbeelden van samenwerkingen die we eerder steunden:

Alle subsidies
project

Vers Beton & OPEN Rotterdam

Vers Beton en OPEN Rotterdam versterken elkaar als lokaal onderzoeksjournalistiek collectief en de lokale omroep van Rotterdam. Samen gaan ze komend jaar aan de slag met diepgravend onderzoek binnen de gemeente Rotterdam en zullen ze dit op een toegankelijke manier aan een breed publiek presenteren.

2022
project

De Balie Live Journalism

De Balie Live Journalism onderzoekt Amsterdamse onderwerpen met landelijke relevantie, maakt hierbij gebruik van engaged audience journalism, gebruikt alle journalistieke methoden en publicaties, maar heeft als belangrijkste doel door ontmoeting onderzoeken open te breken. Eindpunt van elk onderzoek is een theaterstuk. Komend jaar zullen zij hun kennis nog actiever gaan delen met partners en de methode Live Journalism actief gaan uitdragen.

2021
project

ReportersNL (Pointer)

Het project van ReportersNL (onderdeel van Pointer Radio) draait om het verstevigen van de positie van regionale onderzoeksjournalistiek binnen het omroepbestel. ReportersNL gaat haar samenwerkingen met regiopartners uitbreiden, meer gezamenlijke onderzoeken opzetten en de resultaten hiervan verder online verspreiden.

2022

Bekijk ook

Wil je je verder verdiepen in dit thema? Bekijk dan ook eens deze websites en evenementen:

Hostwriter is een non-profitorganisatie die zich bezighoudt met het het bevorderen van samenwerking tussen journalisten over grenzen heen. Zij publiceerden twee gidsen met praktische tips voor samenwerking en het cultiveren van de juiste mindset. Ook het International Journalists’ network biedt een overzichtelijke checklist.

Op zoek naar een netwerk om mogelijke samenwerkingspartners te ontmoeten? Bekijk bijvoorbeeld de activiteiten van de Vereniging van Onderzoeksjournalisten (VVOJ). Jaarlijks terugkerende evenementen zijn daarnaast onder andere Dataharvest en de Global Investigative Journalism Conference.

Meer de diepte in? Het Reuters Institute for the Study of Journalism bracht in 2018 nieuwe vormen van samenwerking binnen de onderzoeksjournalistiek in kaart. Of bekijk bijvoorbeeld het onderzoek van mediawetenschapper Maria Konow-Lund (2020) naar de manier waarop routines en rollen binnen onderzoeksjournalistieke samenwerkingen tot stand komen. Ben je specifiek benieuwd naar hoe samenwerking met organisaties over (lands)grenzen heen eruit kan zien, bekijk dan de leeslijst die Arena for Journalism in Europe heeft samengesteld.